Participatiemaatschappij - of maatschappelijke borderline?

Gisteren werd de Troonrede voorgelezen, voor het eerst door de koning. Wat iedereen al wist, werd nog eens bevestigd: mensen, we zijn er nog niet, het gaat eerst nog slechter worden. In gedachten zag ik al allerlei pagina's of andere kreten langskomen op social media. En inderdaad, via Facebook kwam mij vanavond een pagina onder ogen over dat 'Nederland er schoon genoeg van heeft'. De bedenkers van dit soort pagina's willen een statement maken dat ze er genoeg van hebben hoe het nu gaat in Nederland en dat ze helemaal klaar zijn met het huidige kabinet. Je moet dan lid worden van zo'n pagina en die delen onder je vrienden. Maar wat willen ze nou eigenlijk bereiken? Dat we een andere regering krijgen? Ongetwijfeld.

Helaas hebben ze niet nagedacht over een alternatief. Gaat een volgend kabinet ons echt terugbrengen naar het veilige vangnet van de sociale verzorgingsstaat? Ik geloof er niks van. Want dat kan niet meer. De maatschappij is de laatste decennia doorgeschoten in wat mogelijk was: bomen groeiden de hemel in, banken verstrekten met graagte leningen voor huizen en startende bedrijfjes, het kon niet op.
Wij zijn gewend geraakt - of misschien is 'verwend' hier een betere omschrijving - dat alles voor ons geregeld wordt, dat de staat ons vangnet is en dat we overal recht op hebben.

Door dat veilige vangnet hebben we een heleboel dingen afgeleerd. Eén daarvan is omkijken naar elkaar en voor elkaar zorgen als het even niet zo goed gaat. De staat had daar allerlei voorzieningen voor, dus de buurt, de familie of vrienden hoefden niet meer zelf om te kijken naar de medemens. Gelukkig ken ik nog genoeg voorbeelden van mensen die dat wél doen, die met alles zussen zorgen voor hun invalide moeder, zodat ze in haar eigen huisje kan blijven wonen. En die kant gaat het weer uit, dat weet ik zeker en ik hoop het ook.

We moeten afkicken van het feit dat 'de staat' ons vangnet is, want dat is niet meer zo, dat werd gisteren tijdens de troonrede ook duidelijk. Een paar keer kwam de term 'participatiemaatschappij' langs. Volgens mij is dit woord eerder in een Troonrede genoemd. Het is een mooi woord voor: jullie moeten het zelf maar weer uitzoeken en regelen, wij steken daar geen geld meer in.

Kringloop van het leven - Kees Thijn

Het is niet voor niets dat mensen in tijden van onzekerheid terug gaan grijpen naar kleinschaligheid, dichtbij huis, en hobby's als haken en breien ineens een 'revival' beleven. De tijd dat je meteen een nieuwe haalde als de oude kapot ging, is ook voorbij. Daarom schieten zogenaamde repair café's als paddenstoelen uit de grond. Met je kapotte apparaat kun je in zo'n café terecht bij mensen die weten hoe je zoiets moet repareren en dat leren ze je ook. Kun je het een volgende keer zelf.
De maakindustrie is hier niet meer op toegerust, die was gewend dat mensen gewoon een nieuwe versie van de oude kapotte kochten, dus werd het accent op produceren gelegd. Overal is een omslag nodig, in alle lagen van de bevolking en in alle industriële sectoren. Misschien moeten die laatste zich meer gaan richten op het maken van onderdelen die door de consument kunnen worden gekocht om hun kapotte apparaat mee te maken. Het is maar een idee.

Het is ook niet voor niets dat mensen teruggaan naar de basis, naar een rijker gevoelsleven in plaats van de nieuwste televisie omdat er weer een andere versie op de markt is verschenen. Cursussen mindfulness beleven een enorme groei. Mensen zijn zichzelf kwijtgeraakt en zijn nu op zoek.

Ik las kort geleden een artikel over dat we met zijn allen een 'borderlinemaatschappij' hebben gecreëerd. Hiermee wil ik niet de mensen voor het hoofd stoten die aan het borderlinesyndroom lijden, dat was ook niet de opzet van de bedenker van deze term. Borderline kenmerkt zich o.a. door relationele instabiliteit en een groot gevoel van leegte. En dat heeft voor mijn gevoel veel raakvlakken met de huidige maatschappij.
(Het bewuste artikel staat in Flow Magazine, nummer 6 van 2013)

De overtuiging dat hard werken voor geluk zorgde ligt wel achter ons. Het besef dat dit niet zo werkt begint langzaamaan door te dringen. Net als dat het kunnen kopen van een nog groter huis, een nog nieuwere auto en de allerlaatste gadgets op elektronicagebied niet voor geluk zorgen. Ja, kortstondig, maar dan begint het geknaag weer: is dit het nou?

Natuurlijk zijn er genoeg politieke zaken die voor mij onbegrijpelijk zijn. Hoe kun je nu als kabinet geld gaan uitgeven aan een nieuw type gevechtsvliegtuig dat nog niet eens door de - bij wijze van spreken dan - elandtest heen is gekomen? We moeten toch bezuinigen? Waarom dat geld niet investeren in de gezondheidszorg? Daar is het veel harder nodig.

Kijk voor een repair café bij jou in de buurt op deze website.
Leestip:
Borderline times: het einde van de normaliteit door Dirk De Wachter
ISBN 9789020996760